Zo brengen wij leesplezier terug in de klas

Geschreven door Geja van Diemen - leesspecialist en leerkracht groep 3

Op 25 augustus 2023 publiceerde Pointer het artikel 'Saai en taai. Helpt het vak begrijpend lezen het leesplezier van kinderen om zeep?' En op 17 september 2023 werd de aflevering ‘Helpt onze toetscultuur het leesplezier om zeep’ uitgezonden. In het artikel en de aflevering gaf de marktleider van een methode voor begrijpend leesonderwijs reactie op de uitspraak dat leesmethodes op de basisschool saai en taalarm zouden zijn. Het (begrijpend) leesonderwijs staat al langere tijd in een negatief daglicht in onderwijsland en helaas lossen de problemen zich niet zo snel op. Gelukkig wordt er onderzoek gedaan naar hoe we het tij kunnen keren en wordt dit opgepikt door methodemakers en onderwijsdeskundigen. Hieruit ontstaan ook mooie initiatieven. Hoe meer aandacht aan dit probleem besteed wordt, hoe groter de kans dat dit leerkrachten, intern begeleiders en directeuren bereikt. Dat zorgt ervoor dat deze mensen aan het nadenken worden gezet en tot actie komen. Als leerkracht volg ik dit alles met veel interesse en neem dit ook mee in mijn werk als leesspecialist bij Actief Leren Lezen.

Het is heel fijn dat het tijdens leren lezen met Actief Leren Lezen allemaal draait om leesplezier. Al in de eerste week in groep 3 lezen mijn leerlingen een verhaaltje dat betekenisvol is. Dit breidt zich al snel uit naar langere verhalen waarin de aangeboden technisch leesdoelen veelvuldig aan bod komen om deze goed in te oefenen. Tijdens het lezen van de verhalen is er ook aandacht voor het begrijpen van het verhaal. Ik praat met mijn leerlingen na over wat er gelezen is, laat de leerlingen de verhalen uitspelen of bedenk een andere verwerking bij het verhaal. De leerlingen genieten van de verhalen en zijn nieuwsgierig hoe het af zal lopen. Zo is aandacht voor leesbegrip zeker niet saai.

Het is bijzonder om te zien hoe je als leerkracht de leerlingen enthousiast en nieuwsgierig kunt krijgen door zelf enthousiast te zijn over lezen. Door te vertellen over de boeken die ikzelf graag lees of las. Dat ik soms niet durfde te gaan slapen als ik bezig was aan een spannend gedeelte in het boek of de tijd vergat en ik allang had moeten slapen van mijn moeder. Als leerlingen voor het eerst hun eigen leesboek kunnen kiezen na ongeveer 3 weken leesonderwijs, is dat een magisch moment. "Juf, ik kan dit boek nu echt lezen!" Vanaf dat moment laat ik mijn leerlingen dagelijks minimaal 15 minuten lezen uit het boek dat ze zelf gekozen hebben. Wanneer het boek uit is, praten we er ook even over na. Een momentje samen om te kijken naar de plaatjes en te kletsen over het verhaal. Tijdens mijn begrijpend leeslessen, krijgen leerlingen een kijkje in mijn hoofd, terwijl ik ze meeneem in het proces van wat er gebeurt wanneer je leest. Zo leren de leerlingen strategisch lezen zonder expliciet en demotiverend strategieonderwijs.

Ook in groep 4 staan de rijke teksten centraal tijdens de leeslessen. Er komen dan ook steeds meer verschillende tekstsoorten aan bod waarin de leerlingen uitgedaagd worden actief aan de slag te gaan. Spelbeschrijvingen, recepten en nog veel meer komt voorbij en leent zich ervoor om uitgevoerd te worden. Saai en taai? Zeker niet! Elke les is er tijd ingeruimd om lekker verder te lezen in je boek en is er de mogelijkheid om na te praten over het boek. Dit zorgt ervoor dat je als leerkracht een goed beeld krijgen van welke boeken de leerling houdt en je kunt de leerling eventueel helpen bij het kiezen van een nieuw boek. In groep 5 is het aanbod bij begrijpend lezen thematisch. Als leerkracht kun je zelf de volgorde van de thema's bepalen en de thema's zo aan laten sluiten bij wereldoriëntatie. De leerlingen werken samen aan de opdrachten waarbij er tekst overstijgend nagedacht wordt. Hierdoor denken de leerlingen na over de diepere betekenis van de teksten. De open schrijfopdrachten in alle groepen dragen eraan bij dat leerlingen veel schrijven.

Ik vind het altijd erg leuk om met leerkrachten het gesprek aan te gaan over boekpromotie en voorlezen in de klas. Dagelijks wordt er door mij als leerkracht en anders door een leerling, een boek gepromoot. Aan het einde van deze presentatie, die ongeveer 3 minuten duurt, willen minimaal 10 leerlingen het boek ook lezen. Door een post-it in het boek te plakken met de namen van de leerlingen die het boek willen lezen, rouleert het boek vanzelf door de klas. Ook voorlezen is ontzettend belangrijk dus staat dit bij mij dagelijks 30 minuten op het rooster. Het is zo mooi om te zien hoe betrokken de leerlingen dan zijn, hoe ze meeleven met het verhaal met emoties op de gezichten als het spannend of juist heel grappig is. En ik stop volgens mijn leerlingen ook altijd op het verkeerde moment; “Nee! Nu niet stoppen! Het is net zo spannend juf!” Dit enthousiasme in mijn klas laat zien dat leesonderwijs zéker niet saai hoeft te zijn.