Onderzoek naar ervaringen Actief Leren Lezen scholen

De meeste scholen die werken met Actief Leren Lezen zijn blij met hun keuze. Dat blijkt uit gebruikersonderzoeken die uitgevoerd zijn door adviseurs Arend de Haan en Paul Stassen. Scholen die in de afgelopen jaren zijn gestart met Actief leren lezen zijn tevreden over de methode. Dit geldt voor verschillende schooltypes. Ook scholen met leerlingen die Nederlands als tweede taal hebben (NT2) werken graag met Actief leren lezen. Hieronder de resultaten samengevat.

Feedback van de scholen

Ongeveer de helft van de scholen die werkt met Actief leren lezen (ALL), doet dit met homogene groepen. De andere helft werkt met combinatiegroepen. Bij de laatste groep zitten ook veel Jenaplan-, Dalton- en Montessorischolen. We zien geen verschillen in tevredenheid over de methode tussen beide groepen scholen: met ALL kan goed gewerkt worden in een homogene groep 3 en in een combinatiegroep 3-4 of 3-4-5.

ALL ziet er volgens de scholen ‘veelbelovend’ uit, heeft een ‘frisse uitstraling’, zet in op ‘goed leren lezen’ en heeft een duidelijke opbouw. Dat ALL meerdere leerlijnen bevat, vinden scholen ook een groot pluspunt: ‘ALL is een ‘complete’ methode’. Praktisch alle scholen werken met alle onderdelen van Actief leren lezen: Technisch en Begrijpend lezen, Woordenschat, Spelling en de Boekenkast.

Actief leren lezen blijkt ‘een effectieve methode qua tijd’, een methode ‘zonder poespas’ en ‘zonder toeters en bellen, die kinderen alleen maar afleiden’. Dat bij Actief leren lezen de nadruk vooral ligt op correct en vloeiend technisch leren lezen en niet op tempolezen, spreekt scholen aan. Ze geven aan dat het op tempo lezen vanzelf wel komt als de basis goed is. Leerlingen kunnen na korte tijd al lezen: ‘Dat motiveert enorm!’. Fijn vindt men ook dat ALL niet werkt met ‘kapstokwoorden’.

De woordtorentjes worden gewaardeerd. Door de woordtorentjes leren kinderen vanaf de start om woordjes vloeiend te lezen. Daarnaast spreken de woordrijtjes aan en ook de snelle aanbieding van de letters. Een school verwoordt het zo: ’ Doordat de lesstof zeer gestructureerd is en er niet allerlei activiteiten (werkboekjes e.d.) toegevoegd zijn die niet echt nut hebben, kun je inzoomen op dat wat voor het leren lezen belangrijk is’.

Ook het onderdeel Begrijpend lezen wordt positief beoordeeld. Scholen vinden dit onderdeel goed en van een hoog niveau. Ook positief is dat Begrijpend lezen en Technisch lezen zijn geïntegreerd.

Bij Spelling is de reactie van scholen dat er ‘goede herhaling’ is en dat dit onderdeel aansluit bij de kerndoelen. Het zogenaamde Nadenkertje, vinden scholen een handig hulpmiddel voor leerlingen bij het spellen van woorden.

Scholen wijzen op de ‘leuke woordplaten’ bij het onderdeel Woordenschat en dat de woordenschat met dit onderdeel ook daadwerkelijk wordt uitgebreid. Met de set woordkaartjes bij woordenschat doen de kinderen spelletjes als memory en coöperatieve werkvormen. Voor de consolidering van de woordenschat vinden de leerkrachten dit soort spelletjes essentieel.

Leesplezier

Vaak noemen de scholen ‘leesplezier’ of ‘leesplezier én begrip’ als argumenten voor de keuze voor ALL. De Boekenkast bij de methode (met ‘superleuke boeken’) vinden ze een belangrijk middel om de leesmotivatie en het leesplezier van de kinderen te stimuleren. En ‘dat er up-to-date boeken zijn die aansluiten bij het niveau van de kinderen’.

Organisatie en differentiatie

Dat ALL goed past bij de organisatievorm die de school gebruikt, wordt ook als positief ervaren: een school met bijvoorbeeld een 2-3-combinatie, een Jenaplanschool met stamgroepen, een school met niveaugroepen of een school met een circuitaanbod, ze kunnen er allemaal mee uit de voeten.

Scholen die kinderen willen laten starten met lezen als ze eraan toe zijn, geven aan dat dit met ALL goed mogelijk is. De kinderen leren lezen op eigen niveau en in hun eigen tempo. Prettig vindt men dat ‘ … er al differentiatie in zit vanaf les 1’.

Ook vinden scholen dat het fijn dat ALL niet thematisch is. Daardoor kunnen ze hun eigen thema’s kiezen en ALL daaraan koppelen.

Met Actief leren lezen hebben scholen ‘ruimte’ voor eigen inbreng en om ‘spelenderwijs’ aan de slag te gaan, zo geven scholen aan.

De uitgever vindt het erg belangrijk dat er korte lijnen zijn naar de scholen, onder meer door het aanbieden van een helpdesk. Dat wordt door scholen erg gewaardeerd. Scholen die gebruik maken van deze helpdesk als ze een vraag hebben, zijn over dit contact zeer positief.

Leerlingresultaten met Actief leren lezen

In het schooljaar 2018-2019 hebben we de toetsresultaten opgevraagd van de ALL-scholen. Dit waren overwegend scholen die dat jaar gestart waren met ALL. Het ging om de resultaten van de groepen 3 op de toetsen AVI, DMT en Spelling . De resultaten lagen rond het landelijk gemiddelde. Het ging helaas maar om een beperkt aantal scholen. Vandaar het plan om meer toetsresultaten te verzamelen als er ook meer scholen met ALL werken. Helaas is dat door Corona tot op heden nog niet uitvoerbaar gebleken. We hopen dat dit in de nabije toekomst wel mogelijk is.

Ervaringen op scholen met een diverse leerlingsamenstelling

Gebruikersonderzoek in het schooljaar 2021-2022 wijst uit dat scholen met een diverse leerlingsamenstelling ook blij zijn met Actief Leren Lezen. Scholen met een grote hoeveelheid NT2-leerlingen vinden het met name prettig dat alle taal- en leesonderdelen in één methode zitten, zonder onnodige toeters en bellen die kinderen alleen maar afleiden.

Scholen met een diverse schoolpopulatie vinden het bovendien fijn dat de lessen een overzichtelijke structuur hebben, met een duidelijke fasering. Er is een korte en bondige instructie. Dit vinden deze scholen voor hun leerlingen van groot belang.

ALL is een ‘totaalpakket’ met alle taal- en leesonderdelen: technisch en begrijpend lezen, woordenschat, spelling en leesmotivatie. ‘Het accent ligt op lezen én taal. Dit werkt ook heel goed voor onze taalzwakke leerlingen’, zeggen de scholen.

‘De leerlingen lezen met plezier én begrijpen wat ze lezen’. De Boekenkast met al die aantrekkelijke leesboekjes is een onmisbaar en motiverend onderdeel daarbij. Leren lezen is zo vanaf de start leuk!

De leerkracht kan de methode flexibel inzetten. Ruimte dus voor eigen invulling, afhankelijk van wat hun NT1- en NT2-leerlingen nodig hebben. Ook differentiatie is goed mogelijk, er kan aangesloten worden bij de behoeften van de leerlingen. Daarnaast veel tijd voor herhalen, maar ook de mogelijkheid tot uitdagen. Gemengde scholen met vaak grote verschillen tussen leerlingen, vinden dit prettig. Met Actief leren lezen wordt ingezet op correct en vloeiend leren lezen: ‘eerst goed en dan pas snel’.

Ontwikkeling van de methode

Vanaf het schooljaar 2019-2020 bestond de mogelijkheid om met de leerlingen van groep 4 verder te gaan met zowel Technisch lezen als Begrijpend lezen. En begin schooljaar 2022-2023 is het programma Technisch en Begrijpend lezen voor groep 5 klaar. In de jaren daarna volgen de leesprogramma’s voor groep 6-8. Scholen vinden het erg prettig dat er op deze manier gewerkt kan worden aan een doorgaande lijn na groep 3.

De onderzoeken zijn uitgevoerd door Arend de Haan en Paul Stassen, adviseurs van Actief Leren Lezen.