Moeder- en Vaderdag een gevoelig onderwerp? Onderwijspedagoog geeft tips

Moederdag en Vaderdag komen er aan. Voor veel kinderen zijn het dagen om de ouders te verwennen met ontbijtjes op bed en de knutselwerkjes die zij in de klas hebben gemaakt. Maar het kan ook voor veel stress zorgen, ziet onderwijspedagoog Antoinette Kroes. Niet ieder kind groeit namelijk op in een standaardhuishouden met een vader en moeder. Hoe kun je daar als leerkracht het beste mee omgaan? De eerste stap is volgens Kroes altijd: ‘Neem de leerling apart en vraag wat ‘ie zélf wil.’

Er zijn verschillende thuissituaties te bedenken waarin Moeder- of Vaderdag stressvol kan zijn voor een kind. Een bekende situatie is een gezin waarin één of beide ouders niet meer in beeld zijn. Er zijn kinderen die in een pleeggezin wonen of door familieleden worden opgevoed. Soms is er sprake van een overleden ouder. Maar ook voor kinderen met stiefouders, een bewust alleenstaande ouder of een roze gezinssamenstelling met LHBTI+ ouders kan een Moeder- of Vaderdag ingewikkeld zijn.

‘Deze kinderen zijn vaak ‘de uitzondering’ en dat kan erg vervelend zijn. De beste aanpak is daarom om deze leerlingen een-op-een voor te bereiden op deze dagen. Vraag leerlingen van tevoren wat ze zelf zouden willen doen of maken. En overleg ook met de ouders of verzorgers wat zij de beste oplossing vinden. Het belangrijkste is om ervoor te zorgen dat het voor niemand een nare, verdrietige dag wordt’, vertelt Kroes. De onderwijspedagoog geeft enkele tips om met Moederdag en Vaderdag om te gaan in de klas.

Tips om met Moeder- en Vaderdag om te gaan:

Geef de dagen een andere naam

‘Wat de druk van de ketel kan halen is afstappen van de namen ‘Moederdag’ en ‘Vaderdag’. Er zijn al scholen die het ‘Ouderdag’ noemen, maar ik heb bijvoorbeeld ook ‘Ik-vind-je-lief-dag’ voorbij horen komen. Op die manier kan een kind zelf beslissen voor wie er een knutselwerkje gemaakt wordt; voor de ouders, stiefouders, pleegouders, voor opa en oma of de oppas. Deze dagen kunnen in dezelfde periode of in plaats van Moederdag en Vaderdag komen, maar je kunt er als school ook voor kiezen om het op een ander moment te organiseren.’

Maak meer dan één cadeautje

‘Met name voor kinderen die opgroeien met stiefouders en/of in roze gezinnen biedt dit een uitkomst. De kinderen hebben op deze manier geen last van een loyaliteitsconflict, want zo hoeven ze niet te kiezen tussen ouders of gezinnen. Als een kind doordeweeks bij zijn moeder en stiefvader woont, maar in het weekend bij zijn vader en stiefmoeder, kan er zo voor de moeders of vaders in beide gezinnen iets gemaakt worden zonder dat daar een moeilijke keuze aan vastzit.’

Stem de aanpak met de school af

‘Het is belangrijk om met de hele school één richtlijn te hebben. Jij kunt jouw moederdaginvulling helemaal hebben afgestemd op de leefsituaties van jouw leerlingen, maar in de klas van het broertje of zusje van zo’n kind kan de situatie weer helemaal anders zijn. Dat zorgt voor spanning op school en thuis. Bespreek het daarom met jouw collega’s en stem onderling af hoe jullie deze dagen gaan aanpakken. Als het hele team eensgezind is over dit thema, kun je elkaar ook rugdekking geven als er ouders zijn die het oneens zijn met het beleid.’

Praat in de klas over gezinsdiversiteit

‘Toen ik lesgaf aan een kleutergroep vertelde een jongetje in het kringgesprek dat hij bij zijn vader en stiefmoeder was geweest dat weekend. Iemand vroeg wat een stiefmoeder was, waarop een andere leerling in de kring antwoordde dat een stiefmoeder een hele gemene vrouw is. Dat had hij gezien in een film. Het jongetje raakte er overstuur van. De beschuldiging dat zijn stiefmoeder gemeen zou zijn was maar moeilijk te begrijpen, want hij vond haar juist heel lief. We hebben het daarna met de klas vaker over verschillende gezinssituaties en samenstellingen gehad, waardoor de kinderen elkaar beter leerden begrijpen. Dat is erg belangrijk, omdat deze kinderen vaak jaren met elkaar in de klas zitten. Gescheiden ouders, pleeggezinnen, overleden ouders, LHBTI-gezinnen, maar ook huishoudens waarbij de grootouders in hetzelfde huis wonen, deze onderwerpen komen in ieder klaslokaal voor. Als je het erover hebt, wordt het voor iedereen normaal en dat is het ook.’

Extra leestips:

Het lezen van boeken over deze thema’s kan ook helpen om een gesprek erover aan te snijden. Voor leerlingen die het zelf meemaken, kan het fijn zijn zich te herkennen in een verhaal of er tips uit te halen. Klasgenootjes die niet met dezelfde onderwerpen te maken hebben, kunnen met dank aan boeken meer begrip krijgen voor de situatie en zich er beter in verplaatsen. Een mooi voorbeeld van een boek over afscheid is bijvoorbeeld ‘Alles wat was’ van Stine Jensen. Voor titels over roze ouderschap kun je onder andere inspiratie opdoen op de site van Stichting Meer Dan Gewenst. In de boekenkist van Actief Leren Lezen zijn ook verschillende boeken aanwezig waarin alternatieve gezinssituaties voorkomen. Een paar voorbeelden van titels waarin adoptie, gescheiden ouders of inwonende grootouders een rol spelen, zijn bijvoorbeeld ‘Matilda’ door Roald Dahl, ‘Thirsa en het Spookvliegtuig’ door Connie Mitchell of ‘Help, we hebben een dierentuin’ van Marlies Slegers.